Zurenborgs verleden

Elke dinsdag, donderdag en zaterdag een duik in de geschiedenis van de wijk Zurenborg.
Vandaag (10/10): de redding (jaren 1970)

De vernieuwing klopte aan de deur, en de overheid en bewoners van de wijk zagen de nieuwbouw maar al te graag komen. Maar tegelijkertijd groeide het verzet. De jongere generatie vond de oude huizen wel charmant, en een verademing tegenover al die nieuwbouw (spijtig voor hun woonden er vooral ouderen in Zurenborg). Ook schrijvers, kunstenaars, journalisten en opiniemakers wilden de wijk beschermen. Ook tegen de afbraak was Renaat Braem. Vreemd, want die architect was een voorstander van moderne architectuur en stedenbouw, én van de krottenopruiming; Braem was ook de ontwerper van nieuwbouwwijken zoals het Kiel. Toch was hij voor bescherming.

In 1969 werd dan het idee geopperd de gehele wijk te beschermen tegen de afbraak, zéér tegen de zin van de gemeente Berchem (wat toen nog een zelfstandige gemeente was).

De hele malaise bereikte de hogere instanties van ons land. In 1970 begon het Ministerie van Nederlandse Kultuur, onder leiding van minister Frans Van Mechelen, een studie over de klassering. Een architect werd aangetrokken om de eisen van voor- en tegenstanders te verzoenen. Wilde plannen werden bovengehaald. Zo zou een groot winkel- en communicatiecentrum worden gebouwd, met horeca, bioscopen, kortom alles voor een goed uitgaansleven. Bewoners zouden hun voortuintjes moeten afgeven om in ruil een groot openbaar lanenpark te krijgen. En ondergronds zou een metrotunnel en parkeergarage komen. Bewoners zouden de garage bereiken via gangen uit hun kelder. Zo zou de wijk meteen ook verlost zijn van al die vervelende garages.

De plannen werden nog niet zo slecht bevonden. Spijtig genoeg was er geen rekening gehouden met de kostprijs. En die lag hoog, zoals u misschien al kon raden. Het plan stierf dan ook een stille dood.

Die nieuwe plannen kostten tijd, en velen hadden dat geduld niet. Bewoners begonnen hun huizen al te verkopen, maar omdat onzekerheid heerstte was dat tegen een lage prijs.Tegenstanders van de afbraak kochten de gebouwen met alle plezier op en begonnen de huizen te renoveren. Het was hun eigen beschermingsactie.

Uiteindelijk kwam er dan ook een officiële. Van Mechelen koos de kant van de beschermers en startte de beschermingsprocedure op. Besloten werd uiteindelijk de wijk op te nemen als landschap, en opmerkelijke gebouwen te beschermen als monument. In 1980 werd de wijk beschermd als stadsgezicht, in 1984 volgden 170 huizen die op de lijst van beschermde monumenten terecht kwamen.

Het onderhoud blijft echter moeilijk. Tegenwoordig wordt er ook geklaagd dat er te veel verkeer is, maar te weinig parkeerplaatsen.

In de Grote Hondstraat staat de hoofdzetel van de “NV ENGETRIM”. De grootse compagnie van vroeger is ze niet meer, maar ze heeft nog steeds een paar huizen in bezit. Zurenborg leeft voort…